Καλημέρα κυρίες και κύριοι συνάδελφοι
νομίζω ότι ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής περιέγραψε το πλαίσιο με βάσει και την αρμοδιότητα που έχει το Υπουργείο μας, με βάσει και το αντίστοιχο ΠΔ από το 2002 και το σχέδιο που υφίσταται στη χώρα μας, για την αντιμετώπιση παρόμοιων περιστατικών. Ποια όμως είναι η πολιτική ευθύνη και η πολιτική διαδικασία και αυτό για το οποίο κρινόμαστε όλοι; Το ένα είναι αν εφαρμόζουμε το επιχειρησιακό και διοικητικό σχέδιο με επάρκεια, και αν διατίθενται όλοι οι πόροι στο χρόνο που απαιτείται και με την πρωτοβουλία που απαιτείται. Και το δεύτερο είναι να αναβαθμίσουμε, να αξιολογήσουμε και να εμπλουτίσουμε το σχέδιο.
Εγώ θα αναφερθώ και στα δύο αυτά και στο τι κάναμε στο υφιστάμενο πλαίσιο με βάσει τις δικές μας συμπληρωματικές αρμοδιότητες και υποστηρικτικές προς το Υπουργείο Ναυτιλίας, αλλά και στο τι κάνουμε για να βελτιώσουμε τη λειτουργία και τη θέση της χώρας μας τοπικά αλλά και στην Μεσόγειο, μιας και η Μεσόγειος είναι μια θάλασσα η οποία πλέον έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη διαχείριση των υδρογονανθράκων και πετρελαιοειδών. Πρώτα απ’ όλα η πρώτη υποχρέωσή όλων μας ήταν η αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού προβλήματος. Δύο είναι οι άξονες, το ένα είναι η απορρύπανση και το δεύτερο είναι η αποκατάσταση των οικολογικών παραμέτρων.
Παρακαλώ πολύ να κάνουμε συζήτηση και σε κάτι που δεν ήταν στην ατζέντα της πολιτικής, να αποκατασταθεί η οικοσυστηματική λειτουργία στον Αργοσαρωνικό, η οποία δεν πρέπει να υποτιμάται. Το δεύτερο είναι η διαχείριση των δευτερογενών επιπτώσεων από το επιχειρησιακό σχέδιο της απορρύπανσης όπως παραδείγματος χάριν είναι οι ροές αποβλήτων, και η διαχείριση εξοπλισμού που σε πολλές περιπτώσεις είναι και η διαχείριση εξοπλισμού επικινδύνων αποβλήτων. Άρα, με συγκεκριμένες αδειοδοτήσεις η διαχείριση των μετά δευτερογενών επιπτώσεων.
Το τρίτο είναι η αξιοποίηση σχεδίων, εργαλείων, τεχνικών και γνώσεων που υπάρχουν σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο την ώρα του σχεδίου. Προφανώς μας ενδιαφέρει η αναβάθμιση σχεδίου αλλά πρέπει να αξιοποιήσουμε τι υπάρχει εκείνη τη στιγμή και να κριθούμε και γι’ αυτό. Το τέταρτο είναι η αξιοποίηση του αυτοδιοικητικού και κοινωνικού δυναμικού, πως μπορούμε να δημιουργήσουμε την ώρα του σχεδίου, νέες συνδέσεις και νέες λειτουργίες με την αυτοδιοίκηση, τις ΜΚΟ, αλλά και με την κοινωνική, περιβαλλοντική και ακαδημαϊκή γνώση που έχουμε στο θέμα. Βέβαια, δεν υποτιμώ ότι μπορούμε να κριθούμε και πρέπει να μας αξιολογήσετε και για τα θέματα αρμοδιότητας του ΥΠΕΝ, που έχει να κάνει με τα ύδατα κολύμβησης, με την ποιότητα και την καταλληλότητα των ροών για τα ύδατα κολύμβησης και το δίκτυο παρακολούθησης της ποιότητας θαλάσσιου περιβάλλοντος, που και αυτά ενεργοποιήθηκαν ταυτόχρονα από την πρώτη ημέρα μετά το ατύχημα.
Νομίζω ότι η αξιολόγηση όλων, παραμένει τώρα στην απορρύπανση και αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς όμως, δεν είναι λάθος όμως να έχουμε στη σκέψη μας αυτό που εμείς θα υλοποιήσουμε που είναι η αποτροπή ζημίας σε προστατευόμενα είδη και φυσικούς οικοτόπους και η μελέτη και το σχέδιο αποκατάστασης που εκπονείται παράλληλα με την άμεση δραστηριότητα της απορρύπανσης στην περιοχή του ατυχήματος. Πρέπει να σας ενημερώσω ότι έχει ενεργοποιηθεί το προβλεπόμενο συντονιστικό με τη συμμετοχή του Υπουργείου Περιβάλλοντος, του Σώματος των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος αλλά και του Γραφείου Αντιμετώπισης της Περιβαλλοντικής Ζημίας. Έχουμε ημερήσιες αναφορές του έργου και της στεγανοποίησης και της άντλησης αλλά και της απορρύπανσης στις περιορισμένες πλέον και οριοθετημένες περιοχές, μιας και από την 3η ημέρα έχουν οριοθετηθεί απόλυτα οι περιοχές των πετρελαιοκηλίδων και των επιπτώσεων και έχει ξεκινήσει το έργο της απορρύπανσης, αφού από τη δεύτερη ημέρα, ολοκληρώθηκε το έργο της στεγάνωσης του βυθισμένου πλοίου. Κάνουμε παρακολούθηση ροών και περιβαλλοντικών όρων από τη στιγμή εκείνη.
Επί της ουσίας την Δεύτερα το πρωί, με δική μου πρωτοβουλία χαρακτήρισα την κατάσταση ιδιάζουσα, και επειδή επιβάλουν λόγοι εξαιρετικής σημασίας και έκτακτης ανάγκης, ζήτησα την ενεργοποίηση του κεντρικού γραφείου αποκατάστασης περιβαλλοντικής ζημιάς, υπήρχε δυνατότητα με βάσει τα γεωγραφικά όρια του ατυχήματος να παραμείνει στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, όμως, εμείς επιλέξαμε να ενεργοποιήσουμε την κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου, το ανέφερε και ο Υπουργός Ναυτιλίας. Από Δευτέρα είμαστε σε συνεννόηση και με την πολιτική ηγεσία, έτσι ώστε να είναι οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος στο πεδίο, να αναβαθμιστεί ουσιαστικά το περιστατικό με δική μας επιλογή και να είναι και αυτοί παρόντες και να έχουν ήδη ξεκινήσει από την Δευτέρα-το ατύχημα έγινε ξημερώματα Σαββάτου προς Κυριακή- μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής είχαν ενεργοποιηθεί οι τυπικές διαδικασίες που αφορούν την βιντεοσκόπηση, τα πλωτά φράγματα και όλα τα υπόλοιπα.
Εμείς τη Δευτέρα πρωί αναλαμβάνουμε την ευθύνη της πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας και εφαρμόζουμε την αρχή της περιβαλλοντικής ευθύνης. Άρα επικοινωνούμε με τον υπεύθυνο, τον ενημερώνουμε ότι αναλαμβάνει της αρχή της περιβαλλοντικής ευθύνης με το «ο ρυπαίνων πληρώνει» και, προφανώς, καταγράφουμε όλες τις υποχρεώσεις και τις αποζημιώσεις για την αποκατάσταση όχι μόνο της απορρύπανσης, αλλά και του σχεδίου αποκατάστασης της οικολογικής λειτουργίας της περιοχής, ίσως και παραπάνω από τη λειτουργία της περιοχής του ατυχήματος. Δεν αναφέρομαι στην περιοχή της Γλυφάδας και της Βούλας.
Η εφαρμογή του σχεδίου έκτακτης ανάγκης ενεργοποιήθηκε και με την υποστήριξη από το Πράσινο Ταμείο, γιατί το Πράσινο Ταμείο, με τον υποάξονα του Γαλάζιου Ταμείου, το χρηματοδοτικό πρόγραμμα το οποίο εμείς έχουμε ως Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προπληρώνουμε έξοδα του σχεδίου, ώστε να υπάρχει άμεση λειτουργία, ιδιαίτερα και του πλοίου το οποίο έχει έρθει από την ευρωπαϊκή υπηρεσία, τα όποια έξοδα καταλογίζονται σε βάρος του υπεύθυνου ο οποίος προκάλεσε τη ρύπανση. Όμως και στο έξω από τη χώρα μας επίπεδο, όλη την προηγούμενη εβδομάδα συνεδρίασε στην Ελλάδα το Δίκτυο για τη Σύμβαση της Βαρκελώνης, 21 ευρωπαϊκά κράτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Γραμματεία της Σύμβασης της Βαρκελώνης, που είναι η Σύμβαση για τη Μεσόγειο. Συνεδρίαζε στην Ελλάδα και ο επικεφαλής της Γραμματείας, ο κύριος Gaetano Leone, ο συντονιστής to United Nations Environmental Program, όσο αφορά το Mediterranean Action Plan, το σχέδιο δράσης για τη Μεσόγειο. Ήταν στο Υπουργείο Ναυτιλίας μαζί με μας σε σύσκεψη που έγινε την Πέμπτη το απόγευμα και μαζί με τον υπεύθυνο του κέντρου για την αντιμετώπιση περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης που εδρεύει στη Μάλτα, τον κύριο Gabino Gonzalez, αξιολογήσαμε και το επιχειρησιακό και το τεχνικό σκέλος του σχεδίου και τη σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού όσο αφορά τα μέτρα απορρύπανσης και την τεχνολογία χρήσης ή μη χημικών, αλλά και διαχείρισης των επιπλεόντων και των πετρελαιοειδών ρύπων, όσο αφορά τη διαχείριση και επικίνδυνων και την απορρύπανση ακτών, βράχων και στοιχείων του οικοσυστήματος. Ήδη έχουμε στη διάθεσή μας την αξιολόγηση του Περιφερειακού Κέντρου Έκτακτης Ανταπόκρισης.
Κάτι που αξίζει να πω είναι ότι η χώρα μας σχεδόν ένα χρόνο πριν, με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού και σε συνεννόηση με τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ και τον Πρόεδρο της Κύπρου, εκπονούμε σχέδιο αντιμετώπισης περιστατικών έκτακτης ανάγκης από θαλάσσια ρύπανση από πετρελαιοειδή στην ανατολική Μεσόγειο. Το σχέδιο αυτό που εκπονούμε μαζί με τον ΟΗΕ, δηλαδή το γραφείο του UNEP, όσο αφορά τη Μεσόγειο στη Μάλτα, ολοκληρώνεται στο τέλος του χρόνου και τον Οκτώβριο έχουμε ήδη την πρώτη πιλοτική εφαρμογή στην Κύπρο, μαζί με τον συνάδελφο Υπουργό Περιβάλλοντος της Κύπρου, μιας και υποχρέωση μας είναι να υλοποιούμε επιχειρησιακά εργαλεία που υπάρχουν, αλλά και να αναβαθμίσουμε εργαλεία, μιας και το περιβάλλον δεν ήταν ο αγαπημένος χώρος των προηγούμενων κυβερνήσεων και ήταν πολλές φορές θύμα και η δημόσια διοίκηση που στηρίζει το περιβάλλον των μνημονιακών πολιτικών και των απολύσεων.
Για εμάς, όμως, το περιβάλλον είναι πάνω από αυτά. Είναι μια αξία η οποία είναι ταυτότητα της χώρας. Είναι παραγωγικός και αναπτυξιακός πόρος. Είναι η ποιότητα ζωής, η υγεία και πρέπει να έχουμε όλη την προσήλωσή μας στην διάθεση των απαραίτητων ανθρωπίνων πόρων και των μηχανημάτων. Εμείς ενεργοποιήσαμε, παράλληλα, μαζί με τις αρμόδιες περιφερειακές υπηρεσίες υγείας και τις αρμόδιες αποκεντρωμένες υπηρεσίες πολιτικής προστασίας, εργαλεία που αφορούν στην απαγόρευση κολύμβησης, το χαρακτηρισμό των υδάτων κολύμβησης και στο δίκτυο παρακολούθησης, σε συνεργασία και με το δίκτυο απονομής της γαλάζιας σημαίας και αυτό που πρακτικά τώρα έχουμε ενεργοποιήσει, μαζί με την όλη παρακολούθηση, είναι η αξιολόγηση της κατάστασης για την αποκατάσταση της τήρησης της απαγόρευσης κολύμβησης ή της μη καταλληλότητας των υδάτων κολύμβησης και του θαλάσσιου περιβάλλοντος και την πρακτική διαδικασία επιστροφής, ουσιαστικά, στην προηγούμενη κατάσταση.
Πρέπει να ομολογήσω ότι βγήκαν συμπεράσματα για αναβάθμιση του συστήματος. Για παράδειγμα, η σύνδεση με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, με τον εθελοντικό και κοινωνικό χώρο, αλλά και με τον αυτοδιοικητικό χώρο, μέσα από τον μηχανισμό του συντονιστικού που εμείς κάναμε την πρώτη ημέρα με το Υπουργείο Ναυτιλίας, αλλά δεν υπήρχε τυπικά μέχρι τώρα. Το κάναμε με πολιτικούς όρους και σε συνεργασίας με την αυτοδιοίκηση, την πολιτική προστασία και τις ΜΚΟ. Είναι κάτι που μπορούμε να αξιολογήσουμε ως ένα πρόσθετο στοιχείο που μπορούμε να προσθέσουμε στις προτάσεις αναβάθμισης του θεσμικού πλαισίου.
Αυτήν τη στιγμή, όμως, νομίζω ότι έχει μεγαλύτερη σημασία η παρακολούθηση του επιχειρησιακού σχεδίου στο πεδίο, η αναφορά, όπως κάνει το συντονιστικό κάθε βράδυ, των ποσοτήτων απορρύπανσης και των ακτών όπου γίνεται το έργο αυτό. Η αξιολόγηση για εξωτερικούς παρατηρητές, είτε εμείς έχουμε το RENPEG του ΟΗΕ, είτε εμπειρογνωμόνων που γνωρίζω ότι και χθες ήταν στην περιοχή και αξιολογούν όλη την διαθέσιμη εμπειρία. Πρέπει να ενσωματώσουμε το συντομότερο δυνατόν τις πληροφορίες που έχουμε αποκτήσει από τη διεθνή συνεργασία, στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για να αναβαθμίσουμε το ρόλο της χώρας μας.
Προφανώς, αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει είναι το σχέδιο της οικοσυστηματικής αποκατάστασης. Η πρώτη εικόνα είναι η αποκατάσταση της περιβαλλοντικής διαχείρισης, άρα να μην υπάρχουν τα στοιχεία της ρύπανσης, όμως στην οικοσυστηματική λειτουργία θα πρέπει να δούμε εμείς άλλους παράγοντες που ενσωματώνονται στο οικοσύστημα, ώστε να αποτραπεί οποιοσδήποτε κίνδυνος υποβάθμισης και να επιστρέψουμε σε καλύτερη κατάσταση στην περιοχή αυτή.
Θεωρώ, ότι στο πλαίσιο της εκτίμησης και το λέω και τεχνικά πολλές φορές, επειδή στη δημόσια και στην πολιτική σφαίρα χρησιμοποιούνται όροι οι οποίοι δημιουργούν εντύπωση. Ακούγονται λέξεις όπως «καταστροφή», «οικολογική καταστροφή», επιτρέψτε μου να σας πω, ότι με βάση την επιστήμη η «καταστροφή» περιγράφει μη αντιστρεπτές καταστάσεις. Ο στόχος του σχεδίου που έχουμε σήμερα και πρέπει αυτό να αξιολογηθεί και να επανέλθουμε –ο Υπουργός είπε, σ’ ένα μήνα από το ατύχημα- είναι να δούμε: το μέγεθος του περιβαλλοντικού ατυχήματος, δεν είναι μείζον, είναι μεγάλο, παράδειγμα και την διαδικασία αποκατάστασης, ώστε να κρίνουμε αν είναι αντιστρεπτές.
Θεωρώ, ότι η εκτίμηση που έχουμε σήμερα και από τους εμπειρογνώμονες είναι, ότι είναι αντιστρεπτές οι επιπτώσεις με αρκετό κόστους για την κοινωνία, για την ασφάλιση, αλλά πρέπει να προλάβουμε και στο επίπεδο της ναυσιπλοΐας αρκετά θέματα.
Πήρε πρωτοβουλία και ο Πρωθυπουργός και το Υπουργείο Ναυτιλίας, αλλά πρέπει, να κριθεί το μέγεθος του περιβαλλοντικού προβλήματος και οι τεχνικές, θα έλεγα εγώ περίπου σε τρεις εβδομάδες από σήμερα. Ενεργοποιώντας και συμπεράσματα που ήδη βγάλαμε και ενεργοποιούμε και σήμερα -έχουμε μια σύσκεψη με περιβαλλοντικές οργανώσεις- και ξέρω, ότι το συντονιστικό δουλεύει με τους Δημάρχους από την Παρασκευή, για να δουλεύουμε –αν θέλετε- όσο πιο αναβαθμισμένα και αποτελεσματικά μπορούμε.
Αυτή είναι η πραγματική κατάσταση και νομίζω, ότι αυτή όφειλε, να την ξέρει η Βουλή, διότι στη δημόσια σφαίρα πολλές φορές τα πράγματα παίρνουν μια άλλη εικόνα, ένα άλλο μέγεθος, που δεν είναι πάντα αποτελεσματικά. Μπορεί να είναι χρήσιμα πολιτικά, θα το αξιολογήσει η κοινωνία αυτό. Όμως μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα για το περιβάλλον, μιας και για εμάς αποτελεί αξία και περιβαλλοντικό πόρο και αναπτυξιακό πόρο το περιβάλλον της χώρας, δεν υποτιμούμε τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης προς όφελος της επιχειρηματικότητας και ξέρουμε, ότι το περιβάλλον είναι και ανάπτυξη, είναι και εργασία για τη χώρα μας και είναι βιώσιμη και αειφόρος εργασία.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Παρακολουθήστε την τοποθέτηση εδώ