Αν. ΥΠΕΝ, Σ. Φάμελλος: “Η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε πια να αρνούμαστε”
Ακολουθεί συνέντευξη στην εφημερίδα ΑΥΓΗ της Κυριακής 29/12/2018
-Οι μαρτυρίες των ανθρώπων που σώθηκαν από το Μάτι συγκλονίζουν. Οι εικόνες που είδαμε το φθινόπωρο από τις πλημμύρες στη Μάνδρα δεν φεύγουν από τη μνήμη μας. Μπορεί η Πολιτεία να προλάβει το επόμενο Μάτι, την επόμενη Μάνδρα;
Όλη η ελληνική κοινωνία είναι συγκλονισμένη, όπως όλοι μας στην κυβέρνηση, στο υπουργείο στις δασικές υπηρεσίες, στην περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε στη μνήμη των ανθρώπων που χάθηκαν είναι έργα και παρεμβάσεις, ώστε να μην ξανασυμβεί αυτό το κακό. Πέρα από την παράμετρο πιθανού εμπρησμού, η κλιματική αλλαγή είναι μία πραγματικότητα που δεν μπορούμε πια να αρνούμαστε. Σε διεθνές επίπεδο απαιτούνται ισχυρές πολιτικές συμφωνίες. Αλλά και εμείς στη χώρα μας πρέπει να προχωρήσουμε σε ουσιαστική προσαρμογή στην πράξη. Για το λόγο αυτό έχουμε αποφασίσει η παράμετρος της κλιματικής αλλαγής να μπει σε όλες τις τομεακές πολιτικές της κυβέρνησης, φυσικά στην πολιτική προστασία, αλλά και στην ανθεκτικότητα των υποδομών, των οικισμών και των πόλεων. Διότι, απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα η προτεραιότητα είναι πάντα η ανθρώπινη ζωή. Το βλέπουμε παντού, στη Σαμοθράκη, στην Μάνδρα, στο Μάτι, θα πρέπει λοιπόν να αλλάξουμε άμεσα στο διοικητικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η πρόληψη και η ενσωμάτωση αυτών των αλλαγών στη συμπεριφορά όλων μας είναι απαραίτητη.
-Σε ποιο επίπεδο πρέπει να γίνεται ο σχεδιασμός για την Κλιματική Αλλαγή;
Έχουμε Εθνικό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή, λειτουργεί πλέον το Εθνικό Συμβούλιο Προσαρμογής και το βασικό εργαλείο είναι τα Περιφερειακά Σχέδια. Σε αυτό το επίπεδο απαιτείται άμεση επιτάχυνση των Σχεδίων, με την συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης, ώστε να ολοκληρωθούν οι σχεδιασμοί για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως είναι η καθημερινότητα των πολιτών, η υγεία και η ασφάλειά τους. Και αυτό αφορά τις πλημμύρες, τις πυρκαγιές, τα ρέματα και τις παραλίες, τη δημόσια υγεία, όλα δηλαδή τα έργα και τις οικονομικές δραστηριότητες.
-Πολλοί επιστήμονες εκτιμούν ότι η αλλαγή στις χρήσεις γης στη Μεσόγειο– από γεωργική γη σε προάστια και παραθεριστικούς οικισμούς- έχει κάνει τους κατοίκους εξαιρετικά ευάλωτους σε καταστροφικές πυρκαγιές. Με δεδομένο ότι δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στη δεκαετία του 70, ποια περιθώρια επανασχεδιασμού υπάρχουν;
Όλες οι τομεακές πολιτικές οφείλουν πλέον να ενσωματώσουν τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης για την Συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή. Ως κυβέρνηση έχουμε ήδη ενσωματώσει στο αναπτυξιακό σχέδιο αυτές τις δύο αρχές. Συνεπώς, ο χωρικός σχεδιασμός και οι χρήσεις γης θα έχουν ευθεία αναφορά σε θέματα πολιτικής προστασίας και θα περιλαμβάνουν προβλέψεις για την ανθεκτικότητα και την προστασία των πόλεων, αλλά και των βασικών υποδομών, όπως είναι οι ενεργειακές υποδομές, οι τουριστικές κ.α. Επιπλέον, υπάρχει δυνατότητα να προστατεύσουμε τη σύγχρονη κοινωνία από την κλιματική αλλαγή, καταρχάς μετριάζοντας το ίδιο το φαινόμενο και αλλάζοντας τις καταναλωτικές μας συνήθειες και συμπεριφορές. Ένα πρώτο υπόδειγμα αυτών των αλλαγών είναι η εισαγωγή της κλιματικής αλλαγής στη δασική στρατηγική και ο ανασχεδιασμός της αντιπλημμυρικής προστασίας η οποία θα πρέπει πλέον να ανταποκρίνεται σε νέες τεχνικές παραμέτρους, ως αποτέλεσμα των ισχυρότερων πλημμυρικών πληγμάτων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.
-Ποιες είναι οι πρώτες προτεραιότητες της επόμενης μέρας;
Στην Ανατολική Αττική ξεκινάμε από τον άνθρωπο. Αυτές τις πρώτες μέρες πρέπει να εξασφαλίσουμε τις άμεσες ανάγκες του, στέγη, τροφή, ρεύμα, νερό, υπηρεσίες υγείας και ό,τι άλλο χρειάζεται. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συνεργασία όλων. Από την πλευρά μας προχωράμε με βάση τα δεδομένα που έχουμε ήδη συλλέξει από τα δορυφορικά συστήματα στην άμεση οριοθέτηση της καμένης έκτασης, στην αξιολόγηση των κτιρίων, και βέβαια στην προώθηση των αποζημιώσεων για τους πολίτες και για τους επαγγελματίες των πληγεισών περιοχών. Ήδη εκεί βρίσκονται κοινά συνεργεία της Πυροσβεστικής, της Αστυνομίας και των Δασικών Υπηρεσιών όπου εξελίσσεται η ασφαλής αποκομιδή όλων των καμένων δένδρων , δίνοντας προτεραιότητα στην απελευθέρωση των πλημμυρικών διαδρομών και των ρεμάτων. Ξεκινήσαμε τον σχεδιασμό αντιπλημμυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων, στο πρότυπο του μεγάλου έργου που υλοποιήσαμε πέρυσι, στη Βορειανατολική Αττική, ύψους 4 εκατ. ευρώ, μετά την πυρκαγιά στον Κάλαμο, όπου πραγματοποιήθηκε η κατασκευή εντός εξαμήνου των απαραίτητων αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων στην ορεινή και στην ημι-ορεινή ζώνη. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών προχωράμε στην κατασκευή μεγάλων αντιπλημμυρικών έργων στα ρέματα, εντός της ζώνης κατοικίας, και ήδη εκδόθηκε προχθές η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για την κατασκευή και λειτουργία του έργου του Ρέματος της Ραφήνας, που καθυστερούσε.
– Γιατί δεν προχώρησε παρά μόνο τώρα το έργο των δασικών χαρτών; Γιατί υπήρξαν όλες αυτές οι καθυστερήσεις;
Οι δασικοί χάρτες αποτελούν ένα παράδειγμα του πώς η χώρα μας δεν υλοποιούσε ούτε τις συνταγματικές, αλλά ούτε τις Ευρωπαϊκές επιταγές, επί 40 χρόνια. Δεν υπήρχε ούτε η πολιτική τόλμη, ούτε η πολιτική βούληση να εφαρμοστεί η κανονικότητα και στην ύπαιθρο και στις ζώνες κατοικίας και τουρισμού. Χαϊδεύοντας την πλάτη σε ιδιοκτήτες, οδηγηθήκαμε σε τεράστια προβλήματα, με τραγικά αποτελέσματα όπως είδαμε στη Μάνδρα, στο Μάτι, στη Σαμοθράκη και σε πολλές άλλες περιοχές της χώρας μας από πέρσι. Είναι προφανές ότι η κυβέρνησή μας έχει την πολιτική βούληση και ήδη έχει προχωρήσει στην ανάρτηση τουλάχιστον του 45% των δασικών χαρτών, και έχει συμβασιοποιήσει τις μελέτες για την υπόλοιπη. Οι αναρτήσεις θα ολοκληρωθούν το 2019 και αυτό θα είναι μία απόδειξη ότι αυτή η κυβέρνηση είναι διαφορετική. Οι καθυστερήσεις είχαν πολιτικό πρόσημο και προφανώς υπάρχουν και πολιτικές ευθύνες για την αναρχία και στη δόμηση, αλλά και στην περιβαλλοντική νομοθεσία στην περιοχή της Ανατολικής Αττικής όπου μπορούμε να δούμε τα προβλήματα αυτά να εκφράζονται σε μείζονα βαθμό και δυστυχώς με κόστος για την ανθρώπινη ζωή.
Μαθαίνουμε ότι οι δασικοί χάρτες για την Ανατολική Αττική έχουν παραδοθεί από το 2010 και δεν έχουν αναρτηθεί ποτέ. Τι θα κάνετε με αυτό το θέμα και πώς θα παρουσιάζονται οι καμένες εκτάσεις;
Αναλάβαμε και αναρτούμε όλες τους χάρτες της Ανατολικής Αττικής που είχαν καταρτιστεί κατά το παρελθόν, μιας περιοχής με ιδιαίτερες δυσκολίες ως προς την οικιστική χρήση και το δάσος. Ήδη επικαιροποιούνται και οι τελευταίοι με στόχο μέσα στο Φθινόπωρο, και στην Ανατολική Αττική και στη Δυτική Αττική, να έχει ολοκληρωθεί η ανάρτηση των δασικών χαρτών. Την Παρασκευή, μάλιστα, αναρτήσαμε μέσω της Διεύθυνσης Δασών Ανατολικής Αττικής τους δασικούς χάρτες των περιοχών: Αγία Παρασκευή, Ανθούσα, Βριλλήσια, Γέρακας, Νέο Ηράκλειο, Νέο Ψυχικό, Παλλήνη. Οι υπόλοιποι δασικοί χάρτες που θα αναρτηθούν το φθινόπωρο σε Ανατολική και Δυτική Αττική θα είναι ενημερωμένοι και με τις πράξεις κήρυξης αναδάσωσης, κάτι που ακολουθήσαμε και στην περίπτωση της Ζακύνθου, μετά την περσινή πυρκαγιά, όπως και στην περίπτωση του Καλάμου. Η κήρυξη αναδάσωσης είναι Συνταγματική επιταγή και από πέρυσι έχουμε δώσει την εντολή και με εγκύκλιό μας να υπάρχει άμεση κήρυξη αναδασωτέας περιοχής, όπως ορίζει η δασική νομοθεσία. Αυτό, βέβαια, δεν αφορά στις εκτάσεις που έχουν νόμιμες πράξεις της διοίκησης, όπως πράξεις χαρακτηρισμού για αγροτεμάχια και νόμιμες οικοδομικές άδειες. Προφανώς η δασική νομοθεσία θα τηρηθεί. χωρίς εξαιρέσεις.
– Δίνονται συνεχώς παρατάσεις σε δήμους που δεν ανταποκρίνονται. Γιατί; Δεν υπάρχουν κυρώσεις; Κι αν όχι γιατί;
Αναγκαστήκαμε και δώσαμε τόσες παρατάσεις, καθότι στα τέλη του 2016 διαπιστώσαμε πώς μόνο 36 από τους 321 Δήμους της χώρας είχαν επιτελέσει την υποχρέωσή τους να αναρτήσουν οικιστικά όρια στα υπόβαθρα των δασικών χαρτών. Σήμερα, παρά τις παρατάσεις ενάμιση χρόνου υπάρχουν Δήμοι που δεν έχουν συνεργαστεί. Αυτοί οι Δήμοι ανέρχονται σε 29 και υπάρχουν επιπλέον 16 Δήμοι που έχουν εκκρεμότητες στη συνεργασία τους με το Κτηματολόγιο Τα προβλήματα πιστεύουμε ότι θα λυθούν τις επόμενες ημέρες για τις περιοχές αυτών των Δήμων. Παρέμειναν λοιπόν λίγοι Δημοι που επέλεξαν να μην εξυπηρετήσουν και αξιοποιήσουν τις προβλέψεις του νόμου των δασικών χαρτών για τους πολίτες που έχουν ιδιοκτησίες εντός δασικών εκτάσεων στην περιοχή τους. Από τη μεριά της πολιτείας, όμως, για τους πολίτες αυτούς έχει εξασφαλιστεί ότι θα υπάρχουν όλα τα εργαλεία ισότιμα για όλους.
-Βλέπουμε χιλιάδες αυθαίρετα μέσα σε δασικές περιοχές και πάνω στο κύμα, όλα με ρεύμα, νερό, τηλέφωνο. Πώς αδειοδοτήθηκαν όλα αυτά; Συνεχίζουν να αδειοδοτούνται;
Είναι προφανές ότι τόσο το κεντρικό, όσο και το τοπικό πολιτικό σύστημα έκλεινε όλα τα προηγούμενα χρόνια τα μάτια, για να μην πω ότι στήριξε την πρακτική της αυθαιρεσίας, η οποία αφορούσε και την πολεοδομική, αλλά και τη δασική νομοθεσία, με την καταπάτηση του αιγιαλού. Με την ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών είναι προφανές ότι έχουμε απαγορεύσει τη δυνατότητα καταπάτησης και παραβίασης της δασικής νομοθεσίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τον νέο νόμο που ετοιμάζουμε για τον αιγιαλό. Όμως, στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Αττικής, και όχι μόνο στο Μάτι, θα υπάρχει η δυνατότητα μέσω των πολεοδομικών εργαλείων που έχουμε ήδη δημιουργήσει, να μην ξαναχτιστούν οι συγκεκριμένες περιοχές με βάση το υπάρχον αδιέξοδο μοντέλο, αλλά να εφαρμοστούν πολεοδομικά σταθερότυπα, τα οποία επιβάλλουν διαπλάτυνση δρόμων, δημιουργία πεζοδρομίων και χώρων συνάθροισης, όπως είναι οι πλατείες, πρόσβαση στην παραλία, ώστε οι κατοικίες να ανταποκρίνονται στο ποιοτικό περιβάλλον της Ελλάδας και κυρίως να μην προσβάλλουν την ανθρώπινη ζωή.
-Θα βρεθεί ποτέ μια κυβέρνηση σ΄ αυτόν τον τόπο που θα αψηφήσει το πολιτικό κόστος και θα αποκαταστήσει το δημόσιο χαρακτήρα των παραλιών;
Εφαρμόζουμε ήδη τον νόμο περί δασικών χαρτών, με περίσσεια πολιτική τόλμη και ταυτόχρονη τήρηση των αρχών του Συντάγματος. Θα συνεχίσουμε με τα ίδια χαρακτηριστικά να εφαρμόσουμε την προστασία και την κοινόχρηστη διαχείριση των παραλιών μας. Εξάλλου Την τελευταία διετία οι παραλίες παραχωρούνται και αξιοποιούνται με βάση τους περιβαλλοντικούς κανόνες και τους κανόνες προστασίας της φύσης, στις προστατευόμενες περιοχές, όπως ορίζουν οι Υπουργικές Αποφάσεις που έχουμε υπογράψει. Μην υποτιμάτε ότι ο αιγιαλός δεν είναι μόνο θέμα προστασίας του περιβάλλοντος και των δημόσιων αγαθών, αλλά και θέμα βιώσιμης ανάπτυξης και οικονομίας.