Κυρία Πρόεδρε, σε αυτήν την έκθεση προσπαθήσαμε να συμπεριλάβουμε περιληπτικά μόνο όσα λέχθηκαν και συζητήθηκαν μέσα στο πλαίσιο της συνεδρίασης στις 9 Μαρτίου 2016 με τη συμμετοχή των στελεχών του Προγράμματος «LIFE». Στο πόρισμα περιλαμβάνονται θέματα που αφορούν τι είναι το Πρόγραμμα «LIFE», ποιες είναι οι καλές πρακτικές και ποιοι είναι οι στόχοι. Λοιπόν, περιληπτικά, θα σας δώσω μια γρήγορη εικόνα. Το Πρόγραμμα «LIFE» στοχεύει στην προώθηση αλλαγών και στην προώθηση βέλτιστων πρακτικών και καινοτόμων τεχνολογιών με βασικό αντικείμενο την περιβαλλοντική παράμετρο και την κλιματική παράμετρο. Τα τελευταία χρόνια, γιατί υλοποιείται από το 1992, έχει χρηματοδοτήσει 4.200 έργα, που βασικό τους αντικείμενο ήταν οι νέες πρακτικές, νέες τεχνολογίες, η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ευρώπης, η προώθηση συνεργασιών, η αλλαγή νοοτροπίας, η αλλαγή συμπεριφοράς και η μεταφορά γνώσης.
Υπάρχουν δύο μεγάλοι βασικοί τομείς εφαρμογής του Προγράμματος «LIFE», ο τομέας των φυσικών πόρων και ο τομέας του περιβάλλοντος. Σαν δικαιούχοι του Προγράμματος συμμετέχουν όλοι οι αρμόδιοι χώροι της κοινωνίας και της οικονομίας, δηλαδή η αυτοδιοίκηση, η διοίκηση, η έρευνα, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, τα ινστιτούτα, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, περιβαλλοντικές αρχές, φορείς προστασίας πάρκων κ.λπ..
Το 2014- 2020 υπάρχουν δύο υπο-προγράμματα. Το ένα είναι για το περιβάλλον και το άλλο είναι για την κλιματική αλλαγή – δράση με προϋπολογισμό 3,4 δις. Οι βασικοί άξονες του Προγράμματος για το περιβάλλον είναι το ίδιο το περιβάλλον ως πόρος, η απόδοση των πόρων και εδώ αναφερόμαστε στην αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, όσον αφορά στην κυκλική οικονομία, την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας. Ο επόμενος άξονας είναι η φύση και η βιοποικιλότητα και βέβαια υπάρχει ένα μέτρο στο Πρόγραμμα «LIFE» που αφορά την περιβαλλοντική διακυβέρνηση και πληροφόρηση. Όσον αφορά στα θέματα του περιβάλλοντος, παραδείγματα έργων μπορεί να είναι οι υδάτινοι πόροι, τα απόβλητα, η ανακύκλωση κ.λπ.. Όσον αφορά στο φυσικό περιβάλλον τα δάση, το έδαφος, τα οικοσυστήματα, η χλωρίδα και η πανίδα κ.λπ.. Όσον αφορά στα θέματα του περιβάλλοντος του αέρα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, της υγείας, της ατμόσφαιρας είναι στοιχεία που μπορούν να ανήκουν στην επιλεξιμότητα του «LIFE». Στην περιβαλλοντική διακυβέρνηση και πληροφόρηση προφανώς εντάσσονται και χρηματοδοτούνται καμπάνιες πληροφόρησης του κοινού, δράσεις κινητοποίησης και ευαισθητοποίησης αλλά και δράσεις ελεγκτικής διαδικασίας, αν θέλετε και συμμόρφωσης με τη νομοθεσία.
Όσον αφορά στο υπο-πρόγραμμα για το κλίμα είναι μία καινούργια δράση του προγράμματος «LIFE», που δεν υπήρχε παλαιότερα και αλλά η κλιματική αλλαγή προφανώς το έχει ωθήσει σε μια τέτοια κατεύθυνση. Οι δράσεις αφορούν στο μετριασμό και την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, το δεύτερο έχει να κάνει στην προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής και το τρίτο έχει να κάνει με τη διακυβέρνηση, δηλαδή τη συνεργασία φορέων και της πληροφόρησης για την κλιματική αλλαγή. Ειδικότερα, οι δράσεις που αφορούν την μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου, την ανθεκτικότητα, όπως για παράδειγμα την αντιμετώπιση των πλημμυρών ή την ανάπτυξη της βιοποικιλότητας ως προς τις νέες θερμοκρασίες και τα νέα πλημμυρικά φαινόμενα. Είναι οι δράσεις που εντάσσονται στο Πρόγραμμα «LIFE».
Τέλος, υπάρχουν δράσεις για το Πρόγραμμα 2014 – 2020 που χρηματοδοτούν την ευαισθητοποίηση, τη συνεργασία και τη διάδοση των επιπτώσεων. Για την χρηματοδότηση για το κλίμα παρατηρείται μία αύξηση του ποσοστού της χρηματοδότησης κατά 20% την τελευταία περίοδο. Για να είμαστε ακριβείς το Πρόγραμμα «LIFE» δεν είναι ένα εργαλείο το οποίο χρηματοδοτεί μόνο δράσεις για το περιβάλλον, αλλά χρηματοδοτεί καινοτόμες δράσεις για το περιβάλλον, όπως βέλτιστες πρακτικές και έργα επίδειξης. Θα μπορούσε κάποιος πολύ απλά να πει έργα τα οποία δεν έχουν ξαναγίνει στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρα, έχουν μια καινοτομία είτε ως προς την τεχνική που χρησιμοποιούν είτε προς το αποτέλεσμα το οποίο επιδιώκουν. Βέβαια, υπάρχει και η παράμετρος των μεγάλων ολοκληρωμένων έργων, όπου, εδώ, αναφερόμαστε σε έργα μεγάλης γεωγραφικής κλίμακας όπου διαχειριζόμαστε ένα μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα που μπορεί να είναι πολυπαραμετρικό, αλλά είναι προσδιορισμένο σε μια περιοχή που μπορεί να περιλαμβάνει τη φύση, την ατμόσφαιρα, τους υδάτινους πόρους και την κλιματική αλλαγή. Υπάρχουν δράσεις του Προγράμματος που ονομάζονται προπαρασκευαστικές, γιατί ενισχύουν την προετοιμασία πολιτικής και λειτουργούν, αν θέλετε, για την προετοιμασία κατευθύνσεων και οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τέλος, υπάρχουν δύο νέες χρηματοδοτήσεις την φετινή περίοδο σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το ένα είναι δάνεια ή επενδύσεις κεφαλαίων για πιλοτικά έργα περιβάλλοντος που παράγουν έσοδα και το δεύτερο είναι δάνεια για επενδύσεις έργων ενεργειακής απόδοσης.
Από την πλευρά των μελών της Επιτροπής της Βουλής, αλλά και από τη συζήτηση που προέκυψε στην ειδική συνεδρίαση, τα συμπεράσματα είναι τα εξής: Πρώτα απ’ όλα απαιτείται να γίνει διάχυση των καλών πρακτικών εφόσον χρηματοδοτούνται έργα πιλοτικά και επιδεικτικά, άρα πρέπει αυτά να πιάνουν τόπο. Άρα, να είναι ομαδοποιημένα ανά θεματική, οπότε θα πρέπει να γίνεται μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και διάχυση των αποτελεσμάτων προς τους φορείς χάραξης πολιτικής, τη διοίκηση, την αυτοδιοίκηση και τους παραγωγούς. Το δεύτερο είναι ότι τα αποτελέσματα του Προγράμματος «LIFE» προτάθηκαν να ενσωματωθούν στις ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές, έτσι ώστε τα εργαλεία να παράγουν αποτελέσματα που μπορούν αν γίνουν πολιτική, δηλαδή πράξη, ώστε να εισβάλουν θεσμικά στη ζωή μας. Το τρίτο είναι η ενίσχυση συνεργασίας των φορέων, όπως για παράδειγμα οι δήμοι, οι περιφέρειες και οι τεχνολογικά ιδρύματα, έτσι ώστε να μεταφέρεται η τεχνογνωσία που παράγεται και, άρα, να υπάρχει μια πρόβλεψη στις δράσεις της δημοσιοποίησης, ώστε να ενσωματώνονται τα παραγόμενα αποτελέσματα της καινοτομίας στη λειτουργία των δήμων, των περιφερειών και των επαγγελματιών. Το τέταρτο είναι η αξιολόγηση και η ιεράρχηση των θεμάτων, όπου πρακτικά υπάρχει μια βάση δεδομένο, ώστε να υπάρχει μια εύκολη πρόσβαση σε αυτή την πληροφορία και φυσικά η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων ως προς την πολλαπλασιαστικότητα, δηλαδή στο πόσες φορές μπορεί να επαναληφθεί και να χρησιμοποιηθεί αυτή η καινοτομία και έτσι να ενσωματωθεί στην αλλαγή συμπεριφοράς της κοινωνίας, τη λειτουργία των πολιτών και της οικονομίας.
Βεβαία, θέματα της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να αποτελούν βασικά κριτήρια του προγράμματος. Τέλος, αυτό που προτάθηκε ήταν να υπάρχει μια παρέμβαση, να υπάρχουν πρωτοβουλίες για την άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων που πολλές φορές δημιουργούνται στην περιβαλλοντική λειτουργία, αλλά και στην γενικότερη κοινωνική και οικονομική λειτουργία. Τώρα οι τομείς ενδιαφέροντος, οι οποίοι κατατέθηκαν, ήταν πρώτα από όλα τα αστικά απόβλητα, μικρές και μεγάλες μονάδες ευκίνητες και καινοτόμες, άλλες που προσδιορίζονται περισσότερο σε μικρές περιοχές όπως για παράδειγμα οι απομακρυσμένες και νησιωτικές και έχουν χαμηλή ανάγκη για ενέργεια, αλλά και απόβλητα που προκύπτουν από τη λειτουργία βιομηχανιών μεταποίησης αγροτικών προϊόντων που έχουν μεγάλο φορτίο βιολογικό και χημικό.
Δεύτερος άξονας ενδιαφέροντος της Επιτροπής είναι οι υδάτινοι πόροι και η λειψυδρία, αλλά και η αντιμετώπιση των πλημμυρών σε περιοχές nature. Τέταρτον, είναι η χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για την άρδευση με ακρίβεια, πρακτικά για την εξοικονόμηση νερού στην άρδευση έτσι ώστε αυτό να έρχεται σε αντιπαραβολή με συμβατικές μεθόδους καλλιέργειας και με υπερκατανάλωση υδάτινων πόρων. Πέμπτον, είναι τα φαινόμενα της θερμικής νησίδας στο αστικό περιβάλλον που επίσης προκάλεσαν το ενδιαφέρον της Επιτροπής, διότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη επιδείνωση των περιβαλλοντικών συνθηκών, αλλά και των συνθηκών διαβίωσης στις θερμικές νησίδες μέσα στις πόλεις.
Υπήρχαν προτάσεις για την αξιοποίηση φωτοβολταϊκής τεχνολογίας σε εύκαμπτα υλικά, που αποτελεί μια πολύ σύγχρονη αν θέλετε τεχνολογία καινοτόμα της ψηφιακής τεχνολογίας, υπήρχαν προτάσεις για τη δημιουργία κοινής ευρωπαϊκής δράσης βάσης δεδομένων για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην πληροφορία, για την εξοικονόμηση ενέργειας και το αποτύπωμα του διοξειδίου του άνθρακα της Βουλής και βέβαια υπήρξαν προτάσεις για την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών δράσεων στην τουριστική ανάπτυξη, αλλά και για την ενίσχυση της εθνικής στρατηγικής για την προστασία της βιοποικιλότητας. Τέλος, στην Επιτροπή προτάθηκε και ένα παράδειγμα μεγάλης παρέμβασης και το παράδειγμα αυτό ήταν το λιγνιτικό κέντρο και η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.
Εκεί λοιπόν προτάθηκε να υπάρχει μια παρέμβαση και εκτίμησης του περιβαλλοντικούς αποτυπώματος, με παράλληλες δράσεις και αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και δράσεις αποκατάστασης του εδάφους, αλλά και αν θέλετε προστασίας και αποκατάστασης του υδροφόρου ορίζοντα. Ένα τέτοιο πρόγραμμα έχει στρατηγικά χαρακτηριστικά και εντάσσεται στις προδιαγραφές του LIFE. Σχετικά με όλα αυτά στο τέλος του πορίσματος περιγράφονται αυτά που είπανε οι εκπρόσωποι της ομάδας LIFE, εδώ στη συνεδρίαση μας, που στα περισσότερα απάντησαν θετικά, ότι δηλαδή υπάρχουν αυτές οι προβλέψεις στο πρόγραμμα LIFE, υπάρχει η διάθεση να ομαδοποιηθούν οι καλές πρακτικές, υπάρχει η ιστοσελίδα και οι θεματικές εκδόσεις γι’ αυτό.
Τους ενδιαφέρει η ενίσχυση της πολλαπλασιαστικότητας και η μεταφορά της τεχνογνωσίας και βέβαια είναι σημαντικότατη η παρέμβαση που γίνεται για το κλιματικό όφελος και το κλίμα, μιας και έχει 150 χρηματοδότησης το τελευταίο διάστημα. Τέλος, θεώρησαν και αυτοί ότι στις προτάσεις έργων μεγάλης κλίμακας, ένα έργο που αφορά στη Δυτική Μακεδονία και στο λιγνίτη, μπορεί να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο έργο LIFE. Και βέβαια συμφώνησαν μαζί μας ότι η καταγραφή όλων των έργων και η ολοκληρωμένη πληροφορία, μπορεί να βοηθήσει περαιτέρω στην διάχυση της περιβαλλοντικής τεχνολογίας και υπάρχει και μια επισήμανση στο τέλος της Έκθεσης ό,τι τα 219 έργα που έχει υλοποιήσει η χώρα μας στο τελευταίο διάστημα, παρά την μικρή, αν θέλετε έκταση και τη μικρή πληθυσμιακή βαρύτητα στον ευρωπαϊκό χάρτη, αποτελούν μια πολύ σημαντική παρέμβαση στον τομέα του περιβάλλοντος και ένα πολύ καλό αριθμό έργων, σε σχέση με την δυναμικότητα και άλλων χωρών.
Σας ευχαριστώ.