Ομιλία του Αν. Υπουργού Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Σ. Φάμελλου στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου, κατά την επεξεργασία και εξέταση σχεδίου νόμου του ΥΠΕΝ α) για την Κύρωση των τροποποιήσεων της Σύμβασης για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διασυνοριακό πλαίσιο, που υπεγράφη στο Espoo της Φινλανδίας το 1991 και κυρώθηκε με το ν. 2540/1997 (Α΄249) & β) για την Κύρωση της τροποποίησης που έγινε στο Κιγκάλι (Ρουάντα) στις 10-15 Οκτωβρίου 2016, του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ του 1987, που κυρώθηκε με το ν. 1818/1988 (Α΄253), σχετικά με τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος (28-08-2018)

Κυρίες και Κύριοι,

Ευχαριστώ πολύ τους Συναδέλφους για τις πολύ ουσιαστικές παρατηρήσεις. Η συζήτηση απέκτησε πολύ ενδιαφέρον χαρακτήρα με τις τοποθετήσεις των Εισηγητών και των Ειδικών Αγορητών.

Ζούμε σε έναν πολύπλοκο και εύθραυστο πλανήτη. Σε αυτές τις συνθήκες, το περιβάλλον είναι, πλέον, ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς. Είναι ένα καθολικό αίτημα, μια καθολική ανάγκη.

Σήμερα, – που οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης και η συμφωνία των Παρισίων είναι στοιχεία της παγκόσμιας πολιτικής πραγματικότητας και μπαίνουν στα προγράμματα όλου του δημοκρατικού προοδευτικού κόσμου, αλλά και όλων των εθνικών οντοτήτων-, για την Ελλάδα, η περιβαλλοντική διπλωματία αποτελεί ένα προνομιακό πεδίο. Και αυτό, διότι η χώρα μας έχει σημείο αναφοράς το περιβάλλον, είναι παγκόσμια γνωστή για το περιβάλλον της.

Το περιβάλλον, για μας, είναι, ταυτόχρονα, ποιότητα ζωής αλλά είναι και ανάπτυξη. Η γεωπολιτική μας θέση μας δίνει ένα σοβαρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, για να κάνουμε διπλωματία με το περιβάλλον.

Καταλαβαίνετε, νομίζω, αγαπητοί Συνάδελφοι, ότι από το να είμαστε το «μαύρο πρόβατο» των προστίμων, είναι πολύ σημαντικότερο για τη χώρα μας να χρησιμοποιήσουμε το παγκόσμιο όνομα της και στο περιβάλλον, ώστε να ανοίξουμε πολιτικές για το περιβάλλον, – και προφανώς, όταν αυτές συνδέονται με τη θέση μας στην ανατολική Μεσόγειο ή στην νοτιοανατολική Ευρώπη, είναι ακόμα πιο σημαντικό και προσπαθούμε να το αξιοποιήσουμε.

Από αυτή την άποψη, νομίζω ότι, θα συμφωνήσουμε όλοι ότι το περιβάλλον μας δίνει τη δυνατότητα να ανοίξουμε πολιτικά πεδία για την πατρίδα μας, που, ταυτόχρονα, υπηρετούν την ποιότητα ζωής και την υγεία και την ευημερία των πολιτών της πατρίδας μας, το οποίο είναι το πρώτο καθήκον που έχουμε, έτσι και αλλιώς.

Κατά τη δική μας άποψη – δεν είναι ανάγκη να τη συμμεριστούμε όλοι, αλλά νομίζω ότι αντιστοιχεί και με τη χρονική στιγμή που βρίσκεται, τώρα, η χώρα μας – η έξοδος από το πρόγραμμα και η γενική στιγμή, πολιτικά, δίνουν τη δυνατότητα να ανοίξουμε πολιτικές και στο πεδίο του περιβάλλοντος, μαζί με άλλες που ανοίγει η χώρα μας.

Από αυτήν, λοιπόν, τη μεριά, θεωρώ ότι η συζήτηση, που κάνουμε, σήμερα, για τις δύο κυρώσεις μεγάλων παγκόσμιων συμφωνιών, που μπορεί και να έχουν καθυστερήσει κάνα εξάμηνο – τουλάχιστον μία από αυτές -, είναι απαραίτητες να γίνουν και μας βοηθάνε και ως Ελλάδα. Από αυτή την άποψη, λοιπόν, εμείς επιλέξαμε να φέρουμε μαζί με τη σύμβαση του ΕΣΠΑ, που ήταν, ήδη, κατατεθειμένη, στη Βουλή, από την άνοιξη, να φέρουμε και τη Συνθήκη του Κιγκάλι, ώστε να έχουμε, ταυτόχρονα, ένα πακέτο κυρώσεων, οι οποίες μας βοηθούν.

Να αναφερθώ, πρώτα απ’ όλα, για τη σύμβαση του Espoo και την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όλοι αναφερθήκατε, πολύ συγκεκριμένα και με ακρίβεια, ό,τι αφορά στη διασυνοριακή εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και το πως ένα έργο μπορεί να επηρεάσει το περιβάλλον μιας άλλης χώρας.

Είναι μια διεθνής σύμβαση πολύ υψηλής σημασίας για την προστασία του περιβάλλοντος και για την αρμονική συνύπαρξη όμορων κρατών, που έχει, όμως, ένα περιορισμένο πεδίο εφαρμογής: την περιοχή της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη. Θα θέλαμε να είναι ευρύτερη.

Εκ τούτου, λοιπόν, η προσθήκη, που γίνεται, σήμερα, για να διευρυνθεί, αντιστοιχεί στην πολιτική προτεραιότητα της χώρας μας. Πρέπει να σας πω ότι, η χώρα μας, έτσι και αλλιώς, είναι δεσμευμένη, στο πλαίσιο της Ένωσης, να τηρεί αυτές τις προτεραιότητες και είναι και πολιτική μας επιλογή να το κάνουμε. Δεν το κάνουμε μόνο γιατί είναι υποχρεωτικό.

Άρα, θέλουμε να επεκταθεί, όσο γίνεται περισσότερο, αυτή η παγκόσμια συμφωνία. Μας ενδιαφέρει και ως χώρα. Θα σας εξηγήσω και το γιατί, μετά, με ένα παράδειγμα.

Στην Ελλάδα, η Σύμβαση αυτή έχει εγκριθεί ήδη, έχει κυρωθεί από το 1997, από το ν.2540. Εμείς ανήκουμε στην πρώτη τροποποίηση, στην πρώτη κατηγορία. Οι Τροπολογίες αυτές αντιστοιχούν σε τροποποιήσεις της δεύτερης και της τρίτης Συνόδου, του 2001 και του 2004, που αφορούν:

-Πρώτο, στη διεύρυνση ένωσης του κοινού, στην Κοινωνία των Πολιτών και

-Δεύτερο, στην παροχή δικαιώματος και σε άλλες χώρες, που δεν ανήκουν σε αυτόν το γεωγραφικό χώρο.

Εφόσον η χώρα μας υλοποιεί αυτές τις πολιτικές, στο πλαίσιο της Ε.Ε., μας ενδιαφέρει να διεκδικήσουμε το να μπουν και γειτονικές χώρες σε αυτήν τη Συνθήκη. Και ίσως, η ψήφιση αυτών των τροποποιήσεων της Σύμβασης, τις επόμενες μέρες,  μας δίνει τη δυνατότητα να το καταθέσουμε στην πολιτική ατζέντα της «γειτονιάς» μας, -για να βάλω το ζήτημα και στην  περίπτωση της περιβαλλοντικής διπλωματίας.

Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει. Δεν έχει εγκρίνει την τροποποίηση αυτή της Συνθήκης του Espoo. Και επειδή, εμείς έχουμε, έτσι και αλλιώς, αυτήν την υποχρέωση, θέλουμε να το απολαμβάνουμε αυτό και από τις γειτονικές μας χώρες.

Μπορεί να αφορά οποιαδήποτε δραστηριότητα και εμείς δεν θέλουμε να σηματοδοτήσουμε από τη θεσμική θέση, μια από όλες. Θεωρούμε ότι είναι δικαίωμα του λαού της Ελλάδας να συμμετέχει σε αυτήν τη συζήτηση με τις γειτονικές χώρες, όπως είναι δικαίωμα και των γειτονικών λαών να συμμετέχουν στη συζήτηση για τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά δραστηριοτήτων στην Ελλάδα. Είναι ένα κοινό αγαθό που θέλουμε να απολαμβάνουμε όλοι, στην περιοχή που λειτουργεί και παράγει και προοδεύει η χώρα μας.

Από αυτήν την άποψη λοιπόν, είναι επιλογή μας να εγκριθεί η τροποποίηση αυτή και να κυρωθεί, γιατί ενισχύει το διασυνοριακό πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος ως ενιαίο σύνολο. Γιατί το περιβάλλον δεν έχει σύνορα. Το περιβάλλον, ταυτόχρονα βέβαια με τον πολιτισμό και με άλλες αξίες, ενώνουν τους λαούς. Είναι ο κοινός μας τόπος, ιδιαίτερα στην περιοχή που ζούμε. Από αυτή την άποψη, εγώ θα ήθελα να απαντήσω, σε ερωτήσεις που έχουν κατατεθεί. Αυτή έχει τεθεί από τον κ. Αρβανιτίδη. Μπήκε μια παρατήρηση, γιατί ήταν περίπου ένα εξάμηνο κατατεθειμένη η πρόταση αυτή στις υπηρεσίες της Βουλής και έρχεται τώρα. Είπα, γιατί έρχεται μαζί με την άλλη Κύρωση. Να σημειώσω κάτι. Αγαπητέ συνάδελφε, μιλάμε για εγκρίσεις που έγιναν το 2001 και το 2004 και δεν είχαν έρθει στη Βουλή, αν θέλετε να μιλήσουμε για καθυστερήσεις. Αλλά δεν θα κάνουμε συνδικαλισμό σε αυτό.

Προκύπτει όμως ένα ερώτημα. Υπάρχει ζήτημα παρέμβασης άλλων στα δικά μας έργα; Μπορεί να μας ανησυχεί το ότι μια άλλη χώρα θα παρεμβαίνει στη δική μας δραστηριότητα; Ξεκαθαρίζω. Έχουμε αυτή την υποχρέωση ευρωπαϊκά. Δεν μας ανησυχεί, γιατί είναι το ευρωπαϊκό σπίτι που επιλέξαμε. Αντιθέτως, το διεκδικούμε και από τις γειτονικές χώρες. Είναι προτέρημα για τη χώρα μας να ανοίξει αυτή η συζήτηση. Είναι πλεονέκτημα. Το χρειαζόμαστε. Εκ τούτου λοιπόν, δεν έχουμε καμία ανησυχία. Δημιουργεί όμως, αυτό το έθεσε η κυρία Μανωλάκου, ζήτημα εκμετάλλευσης αυτής της Συνθήκης. Αν θέλετε, μπορούν να εκμεταλλευτούν αυτή την Συνθήκη, ενδομονοπωλιακές αντιθέσεις εις βάρος της χώρας μας; Έβαλε ένα ερώτημα. Το άκουσα. Υπάρχει κίνδυνος για την εργατική τάξη της χώρας μας να παρεμβαίνουν μονοπωλιακοί γειτονικοί όμιλοι εις βάρος δραστηριοτήτων ελληνικών και να αμφισβητούν την εργασία στη χώρα μας; Να σας πω κάτι κύρια Μανωλάκου. Ξέρετε και εσείς, πολύ καλά, το σκεφτόμουν την ώρα που το λέγατε, το κεφάλαιο έχει τα εργαλεία να το κάνει αυτό, έτσι και αλλιώς. Το κεφάλαιο και οι μεγάλοι πολυεθνικοί όμιλοι, έχουν την δυνατότητα να παρεμβαίνουν, ασχέτως των δικαιωμάτων που τους δίνουν οι Συνθήκες. Τη Συνθήκη όμως αυτή, εγώ θα την διαβάσω από μια άλλη μεριά. Μήπως δίνει την δυνατότητα στην εργατική τάξη της χώρας μας και στην κοινωνία της χώρας μας να παρεμβαίνει σε δραστηριότητες ομίλων που γίνονται σε γειτονικές χώρες, που μέχρι τώρα δεν είχαμε την δυνατότητα να παρεμβαίνουμε; Και μήπως αυτό είναι πιο καθολικό δικαίωμα, πιο δημοκρατικό δικαίωμα και πιο ουσιαστικά περιβαλλοντικό δικαίωμα για την πατρίδα μας και πρέπει να ανοίξουμε αυτήν την πόρτα; Τελικά τι είναι το προοδευτικό; Να ανοίγουμε τη δυνατότητα για συνομιλίες και συνεργασίες για το περιβάλλον, ή να κλείνουμε τη δυνατότητα συνεργασιών και συνομιλίας για το περιβάλλον; Απαντώ σαφέστατα, υπέρ του πρώτου. Μόνο εάν ανοίγουμε τη δυνατότητα συνομιλίας της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνιών και των Κρατών για το περιβάλλον, ανοίγουμε συνεργασίες και δίνουμε δικαιώματα στην κοινωνία. Η άλλη επιλογή είναι κλειστοφοβική και είναι συντηρητική, γιατί κόβει δικαιώματα από την κοινωνία των πολιτών. Από αυτήν την άποψη. Σας έδωσα και μια άλλη οπτική για να ανοίξουμε τη συζήτηση, αναφερόμενος στα δικαιώματα των πολιτών και όλων των εργαζομένων της χώρας μας, αλλά και όλων των Ελλήνων πολιτών.

Πάω στο δεύτερο ζήτημα, που αφορά την Συνθήκη του Κιγκάλι. Νομίζω ότι πολύ καλά μπήκε από τις τοποθετήσεις, ότι ξεκινάει η Συνθήκη αυτή του Κιγκάλι, τροποποίηση της συνθήκης του Μόντρεαλ, από τα θέματα του όζοντος. Η ουσία της συζήτησης που κάνουμε όμως, αφορά το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και τη Συνθήκη των Παρισίων. Είναι πολύ κρίσιμο ζήτημα με πολύ έντονο αποτύπωμα και έντονες επιπτώσεις. Να πω βέβαια, ότι έχουμε, όσον αφορά την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, αυτού κάθε αυτού του Μόντρεαλ, θετικά χαρακτηριστικά στην παγκόσμια εξέλιξη. Τα τελευταία 25 χρόνια έχουμε θετικά αποτελέσματα, για να πούμε, ότι κάτι κερδίζουμε ως παγκόσμια κοινωνία. Γιατί τα συμπεράσματα από την Συνθήκη των Παρισίων και την πρόοδο της δεν είναι θετικά. Πρέπει να χτυπήσουμε το καμπανάκι και για παγκόσμια βήματα πολιτικής συνεργασίας. Να το πούμε και ως Ελληνικό Κοινοβούλιο αυτό και να δούμε, ότι επειδή υπάρχουν καλές πρακτικές και καλά συμπεράσματα, πρέπει να κάνουμε το ίδιο, σαφώς, σε μια πιο δύσκολη και πιο πολύπλοκη Συμφωνία, όπως είναι η Συμφωνία των Παρισίων. Προφανώς αναφερόμαστε στους υδρογονάνθρακες και στα νέα προϊόντα τα οποία μπήκαν στην λειτουργία της κοινωνίας και της παραγωγής για την αντικατάσταση άλλων βλαβερών αερίων για το φαινόμενο της στοιβάδας του όζοντος, όμως, αυτό έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στο φαινόμενο θερμοκηπίου και στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η τροπολογία αυτή εγκρίθηκε στο Κιγκάλι το 2016 τον Οκτώβριο και αφορά σε προϊόντα, τα είπατε ήδη, που βρίσκονται στην καθημερινή ζωή, όπως είναι σε ψυγεία κλιματιστικά, αλλά και σε σπρέι αεροζόλ, σε αφρώδη μονωτικά. Άρα, επηρεάζουν πάρα πολύ την οικονομία μας.

Τροποποιείται, λοιπόν, η συμφωνία αυτή και βάζει στους μηχανισμούς του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ σημαντικότατες μειώσεις, της τάξης του 80% με 85%. Εμείς μάλιστα ως χώρα είμαστε στην πρώτη κατηγορία στις αναπτυγμένες χώρες, που θα έχουμε τις μεγαλύτερες απαιτήσεις.

Όμως, ενισχύει την συμφωνία των Παρισίων, εκ τούτου λοιπόν για μας είναι πολύ σημαντική και δίνει πολύ συγκεκριμένους και υποχρεωτικούς στόχους και είμαστε και απολύτως συνεπείς διότι θα εφαρμοστεί από 1η Ιανουαρίου του 2019 άρα θα έχουμε την κύρωση αυτή εγκεκριμένη στην ελληνική Βουλή κανονικά όπως πρέπει.

Εμείς, λοιπόν, στις ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να μειώσουμε την χρήση αυτών των ουσιών μέχρι να φτάσουμε στο (μείον)-85% το 2036. Είναι πάρα πολύ απαιτητικό και πάρα πολύ σημαντικό και θα υπάρχει αντίστοιχα και η τεχνική βιβλιοθήκη, ας το πούμε έτσι, αλλά και το ταμείο, το πολυμετοχικό ταμείο, για να υποστηρίξουμε αυτή την αλλαγή.

Όμως, η Ε.Ε. έχει ήδη αποφασίσει από το 2014 με αντίστοιχο κανονισμό την προσαρμογή αυτή, που προφανώς μας δεσμεύει και περιλαμβάνονται εκτός από τους υδροφθοράνθρακες και υπερφθοράνθρακες, αλλά και το εξαφθοριούχο θείο, που αντιστοιχούν σε επίπεδο Ευρώπης στο 2% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Να σας δώσω ένα δεδομένο. Για τη χώρα μας φαίνεται ότι οι ισοδύναμες εκπομπές από τα F-Gasses, όπως λέγονται, έχουν αυξηθεί από το 1990 μέχρι το 2016 από 1,38 εκατ. διοξείδιο του άνθρακα, σε 6,26. Προφανώς, αυτό οφείλεται και στο ότι αντικαταστήσανε τα αέρια που απαγορεύτηκαν λόγω της συνθήκης του Μόντρεαλ, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι πάρα πολύ σημαντική αλλαγή, γιατί στη χώρα μας μπορεί και να αντιστοιχούν με τα δεδομένα που έχουμε μέχρι στιγμής σε ένα ποσοστό της τάξης του 6,6% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Είναι μεγάλο το ποσοστό, ως συνεισφορά στην παγκόσμια ζήτηση. Άρα, μας ενδιαφέρει πάρα πολύ, παρότι είναι μικρό το μέγεθος των ελληνικών εκπομπών, παρά ταύτα μας ενδιαφέρει πολύ να μειώσουμε την ελληνική συνεισφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Ως εκ τούτου, λοιπόν, είναι μια πολύ σημαντική συζήτηση που ακολουθεί τον αντίστοιχο κανονισμό της χώρας του 2006, ρυθμίζει αρκετά ζητήματα όσον αφορά την αγορά αυτών των υλικών. Πρέπει να πω, ότι συνδυάζεται με θέματα κατάρτισης και πιστοποίησης τεχνικών.

Σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό, γιατί βάλατε εσείς αν δεν κάνω λάθος το ζήτημα, έχει να κάνει και με μια συζήτηση για την αντανάκλαση στην αγορά.

Ας δούμε λιγάκι, σε τι αναφέρεται. Αναφέρεται σε προϊόντα, τα οποία εισάγονται. Ως εκ τούτου, λοιπόν, οι υποχρεώσεις των χωρών ώστε να εισάγουν σε μας καθαρά προϊόντα. Άρα, μας ενδιαφέρει.

Δεύτερον, αφορά στην πιστοποίηση τεχνικών και επαγγελμάτων, για τη διαχείριση όλων αυτών των υλικών.

Τρίτον, εμάς μας ενδιαφέρει να ανοίξει μια ελληνική αγορά που θα είναι καινοτομική εξαρχής, άρα να μπούμε με καθαρές τεχνολογίες σε αυτή την παραγωγή, θα ήταν σημαντικό για την παραγωγική ανασυγκρότηση.

Και τέταρτον, αγαπητοί συνάδελφοι καταλαβαίνετε ότι το θέμα της κλιματικής αλλαγής δίνοντας σας το ποσοστό, το αποτύπωμα το ελληνικό των F-Gasses, το 6,6%, είναι πολύ πιο σημαντικό από την πιθανή οικονομική επίπτωση που πρέπει να δούμε πως θα προσαρμοστούν σε αυτήν.

Θα έλεγα, λοιπόν, ότι η πιθανή εισαγωγή της καινοτομίας στην παραγωγή, σε μια νέα ελληνική παραγωγή, κατευθείαν με καθαρά προϊόντα μπορεί να δώσει και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην ελληνική παραγωγή και αυτό είναι η μόνη απάντηση που μπορώ να δώσω διότι δεν μπορούμε προφανώς να συζητάμε μόνο λογιστικά για την επίπτωση, εφόσον είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε αυτό το νέο βήμα.

Δεν μπορώ να σας πω ότι υπάρχει μια άλλη διέξοδος η οποία είναι πιο αποδοτική και θα μπορούσαμε να την ακολουθήσουμε. Και αν υπάρχει κάτι άλλο, ευχαρίστως να το ακούσω, αλλά καταλαβαίνω ότι και εσείς δεν έχετε την δυνατότητα να προτείνουμε κάτι διαφορετικό.

Ως εκ τούτου, λοιπόν, εγώ θα έλεγα κλείνοντας ότι αυτό που είναι σημαντικό για αυτήν την οδηγία, είναι η νέα υπουργική απόφαση η οποία θα βγει μετά από τις κυρώσεις αυτές, θα αφορά στην εφαρμογή της συμφωνίας του Κιγκάλι για τα προϊόντα αυτά και τα υλικά αυτά.

Είναι μια υπουργική απόφαση που θα τη δούμε μαζί με το Υπουργείο Οικονομικών και θα αφορά και σε θέματα αγοράς σαφέστατα, θα δούμε εκεί και το θέμα των επιπτώσεων ακόμη μια φορά αφού το βάλατε και εσείς ως ενδιαφέρον και το δέχομαι.

Εδώ, όμως, θα σας πω ταυτόχρονα ότι θα υπάρχει και ένα «monitoring» αυτών των προϊόντων και των υλικών των F-Gasses σε διαδικτυακό επίπεδο, γιατί όπως κάναμε στα απόβλητα, που έχουμε ήδη ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, θα έχουμε και στις αέριες εκπομπές ηλεκτρονική βάση και  on line monitoring για να είναι η χώρα μας και διαφανής και διαυγής, αλλά και επιστημονικά προηγμένη.

Ευχαριστώ πολύ, κυρία Πρόεδρε.