ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Πρόεδρε, και αυτή η ερώτηση είναι μία αναπάντητη γραπτή ερώτηση την οποία είχαμε υποβάλει μαζί με συναδέλφους. Είναι εδώ η κ. Πέτη Πέρκα, η κ. Χαρά Καφαντάρη, όπως επίσης η κ. Βέττα, ο κ. Παπαηλιού, η κ. Τελιγιορίδου. Εκτός από εμάς τους δύο -εννοώ και την κ. Καφαντάρη- που έχουμε την ευθύνη του τομέα, είναι εδώ όλοι οι Βουλευτές των λιγνιτικών περιοχών της χώρας, των περιοχών δηλαδή που εξαρτώνται από τον λιγνίτη.
Θεωρώ κατ’ αρχήν ότι είναι πολύ κρίσιμη η ερώτηση. Αυτή η ερώτηση πρέπει να αποτελέσει και αντικείμενο ειδικής συνεδρίασης της Βουλής. Επίσης, θεωρώ ότι θα έπρεπε να είναι εδώ πέρα ο Υπουργός. Όταν για ένα ζήτημα όπως η απολιγνιτοποίηση τοποθετείται ο Πρωθυπουργός στο Βήμα του ΟΗΕ, νομίζω ότι υποβαθμίζεται η απάντηση και γιατί δεν δόθηκε γραπτά, αλλά και γιατί δεν είναι εδώ ο Υπουργός. Του το είπα, βέβαια, με έναν τρόπο. Το ξέρει και ο Υφυπουργός, καθώς του το έχω πει ήδη απ’ έξω.
Ας αναφερθούμε, όμως, στο θέμα της απολιγνιτοποίησης που μας ενδιαφέρει όλους. Η απολιγνιτοποίηση ανακοινώθηκε από το Βήμα του ΟΗΕ για το 2028.
Όμως, κύριε Υφυπουργέ, αυτό που γνωρίζει η ελληνική κοινωνία είναι ανακοινώθηκε η απολιγνιτοποίηση χωρίς κανένα σχέδιο. Δεν έχετε κανένα σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα που να οδηγεί στην απολιγνιτοποίηση το 2028 και, ταυτόχρονα, δεν έχετε κανένα σχέδιο για τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών που θα έχουν επιπτώσεις από την απολιγνιτοποίηση.
Γνωρίζω ότι αυτά τα ξέρετε και τεχνικά και θεσμικά και από τη θητεία σας στη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας. Δεν σας λέω κάτι καινούργιο.
Στην προσπάθεια να υποστηρίξουμε τη διαδικασία της Δίκαιης Μετάβασης γιατί θέλουμε η χώρα μας πραγματικά να οδηγηθεί σε έναν δρόμο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, όχι μόνο δηλαδή για λόγους πολιτικών εντυπώσεων και επειδή ανησυχούμε ιδιαίτερα ότι αυτό γίνεται από τον Πρωθυπουργό μόνο για λόγους πολιτικών εντυπώσεων και δεν έχει από πίσω το επαρκές υπόβαθρο ώστε η χώρα να βαδίσει πραγματικά στον δρόμο της πράσινης ανάπτυξης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κάναμε εμείς αυτήν την ερώτηση για τη Δίκαιη Μετάβαση.
Σας είπαμε, λοιπόν, πολύ συγκεκριμένα ότι γνωρίζουμε την προσπάθεια σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και εγώ προσωπικά και ο κ. Σταθάκης έχουμε βρεθεί και με τον προηγούμενο Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχουμε διεκδικήσει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης στην Ευρώπη.
Όμως, κάναμε ένα βήμα παραπάνω και γι’ αυτό σας ρωτάμε. Θέλουμε, λοιπόν, γι’ αυτό να μας απαντήσετε. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, λοιπόν, βρήκε πόρους και έχει ήδη δημιουργήσει όλο το θεσμικό πλαίσιο με δύο νόμους και με μία υπουργική απόφαση, ώστε να έχει σήμερα το «Πράσινο Ταμείο» στα χέρια του εδώ και αρκετούς μήνες 30 εκατομμύρια ευρώ που πρέπει να πάνε στη Δυτική Μακεδονία και στον Δήμο Μεγαλόπολης. Είναι, μάλιστα, απολύτως προδιαγεγραμμένοι και οι τρόποι που θα κατατεθούν τα χρήματα και οι λόγοι, δηλαδή σε ποια αντικείμενα θα διατεθούν, διότι η Δίκαιη Μετάβαση δεν μπορεί να περιμένει. Δεν μπορούμε να περιμένουμε το 2021 αν η Ευρώπη δημιουργήσει ειδικό ταμείο.
Διάβασα πολύ προσεκτικά τις ανακοινώσεις όταν πήγατε στη Δυτική Μακεδονία. Δεν είπατε τίποτα συγκεκριμένο. Ανησυχούμε, λοιπόν, για δυο λόγους. Ανησυχούμε, πρώτον, διότι υπάρχει το εργαλείο και αναρωτιόμαστε αν θα χρησιμοποιήσετε αυτά τα λεφτά. Όταν αναλάβαμε την κυβέρνηση, ο Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ είχε έλλειμμα 800 εκατομμύρια ευρώ.
Δημιουργήσαμε πλεόνασμα και από το πλεόνασμα αυτό αποφασίσαμε να χρηματοδοτηθεί η δίκαιη μετάβαση στις περιοχές που τόσα χρόνια δίνουν ενέργεια στη χώρα μας και εισπράττουν την ατμοσφαιρική ρύπανση. Πρέπει, λοιπόν, να κάνουμε κάτι άμεσα.
Σας ρωτάμε πολύ συγκεκριμένα: Γιατί δεν έχετε ενεργοποιήσει τον ειδικό πόρο στο Πράσινο Ταμείο; Και πότε θα διαθέσετε τα λεφτά αυτά, που νομίζω ότι είναι περίπου 30 εκατομμύρια, στις περιοχές που τα έχουν ανάγκη; Τα υπόλοιπα για την απολιγνιτοποίηση θα τα συζητήσουμε και στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, αν χρειαστεί.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΘΩΜΑΣ: Σας ευχαριστώ πολύ.
Καλημέρα σας και συγγνώμη πάλι για την απουσία του Υπουργού. Πρέπει να είμαι κι εγώ μαζί του, γιατί έχουμε συνάντηση με τη ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ.
Ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι ο στόχος της απολιγνιτοποίησης του 2028 είναι σημαντικός και φιλόδοξος. Ανακοινώθηκε, όπως είπατε και εσείς, από τον Πρωθυπουργό. Επίσης, η επιτάχυνση της απολιγνιτοποίησης είναι ο πιο φιλόδοξος στόχος για την κλιματική ουδετερότητα. Έχει ανακοινωθεί σαν στόχος από την καινούργια Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από το καινούργιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επομένως βρισκόμαστε σε μια διαδικασία γενικότερης επιτάχυνσης των στόχων των κρατών μελών και της Ευρώπης για να ικανοποιήσουν τα προβλήματα του περιβάλλοντος.
Είναι γεγονός ότι και η προηγούμενη Κυβέρνηση είχε ξεκινήσει και προβλέψει μια απολιγνιτοποίηση. Πολλές από τις μονάδες οι οποίες θα κλείσουν από τώρα μέχρι το 2028 ήταν ήδη προγραμματισμένο να κλείσουν με τον εθνικό σχεδιασμό, ο οποίος είχε γίνει από τη χώρα τον Ιανουάριο. Και απλώς σε μερικά από αυτά θα γίνει μία επιτάχυνση με το καινούργιο σχέδιο που έχει ανακοινώσει ο Πρωθυπουργός.
Είναι, επίσης, σωστό αυτό που λέτε ότι είχαν γίνει κάποιες μνείες από την ελληνική πολιτεία όχι μόνο από την προηγούμενη Κυβέρνηση, αλλά και πολύ νωρίτερα, για την προετοιμασία της απολιγνιτοποίησης. Κάποιες μονάδες έπρεπε να έχουν ήδη κλείσει το 2019, τώρα που μιλάμε, και κάποια έργα έπρεπε να έχουν ήδη γίνει, τα οποία δεν έχουν γίνει.
Επομένως, αυτό που θα ήθελα να πω είναι ότι αυτή τη στιγμή βρήκαμε κάποιους πόρους, αλλά δεν βρήκαμε όλους τους πόρους. Ένας από τους πόρους τους οποίους κινητοποιούμε τώρα είναι τα 130 εκατομμύρια από το τέλος της ΔΕΗ, το οποίο έπρεπε να έχει αποδοθεί στις περιφέρειες και στους δήμους από το 2014 και μετά. Οι διαδικασίες για την κινητοποίηση αυτών των πόρων, των 130 εκατομμυρίων, για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλούπολη δεν είχαν κινητοποιηθεί. Βρήκαμε κάποιους πόρους και ετοιμάζουμε κάποιους άλλους, όπως ετοιμάζουμε και ενίσχυση του Πράσινου Ταμείου το οποίο έχει 31,4 εκατομμύρια. Σχεδιάζουμε, δηλαδή, με απόφαση να ενισχύσουμε αυτό το Ταμείο με επιπλέον 31,4 εκατομμύρια για αυτόν τον χρόνο.
Το πρόβλημα το οποίο βρήκαμε είναι ότι δεν βρήκαμε έργα τα οποία να έχουν ετοιμαστεί από τις περιφέρειες, από τους δήμους, από τις διάφορες υπηρεσίες για να αξιοποιηθούν αυτοί οι πόροι. Όχι, ότι θα αρκούσαν τα έργα αυτά. Χρειάζεται να γίνεται μεγαλύτερη προσπάθεια. Δεν υπήρχαν έργα με την έννοια όχι των ιδεών-έργων, αλλά με την έννοια των έργων έτοιμων να κατατεθούν και να υλοποιηθούν.
Επομένως, έχουμε μπει, αν θέλετε, σε μια τριπλή διαδικασία. Η πρώτη είναι να εξασφαλίσουμε περισσότερους πόρους σε εθνικό επίπεδο. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε τώρα: Έχουμε συγκαλέσει τις επιτροπές των περιφερειών για να γίνει απόδοση του τέλους της ΔΕΗ για την περίοδο 2014-2018.
Δεύτερον, διαπραγματευόμαστε πόρους στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, το οποίο θα συσταθεί από το 2021 και στο οποίο πρέπει να δώσουμε μάχη ώστε τα κριτήρια επιλεξιμότητας να είναι τέτοια που να ευνοούν τις δικές μας περιοχές. Είναι μία προσπάθεια και θα συνεχίσουμε από αυτό το οποίο ξεκινήσατε και εσείς σε αυτό το επίπεδο. Όμως, πρέπει να εστιάσουμε στα κριτήρια επιλεξιμότητας.
Το τρίτο είναι να είμαστε σίγουροι ότι τα έργα, τα οποία μπορούν να γίνουν είναι συγκεκριμένα. Μόλις τα έργα είναι ώριμα, αμέσως θα προχωρήσουμε στην υλοποίηση τους. Είναι έργα τα οποία έχουν ξεκινήσει, όπως παραδείγματος χάρη η μονάδα παραγωγής με βιομάζα του Αμύνταιου -το οποίο θα είναι έτοιμο την άνοιξη, το πρώτο εξάμηνο του 2020, πριν το καλοκαίρι-, αλλά και ο συντονισμός των έργων της τηλεθέρμανσης. Τα έργα, όμως, αυτά τα οποία είναι έτοιμα προς υλοποίηση είναι πολύ λιγότερα σε αυτό το στάδιο. Κάνουμε μία προσπάθεια ωρίμανσης.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ: Νομίζω ότι πρέπει να διευκρινίσουμε κάποια πράγματα, γιατί μάλλον δεν έχει γίνει κατανοητό ποιος είναι ο σχεδιασμός του Υπουργείου.
Είναι γεγονός, κύριε Υφυπουργέ, ότι πράγματι εμείς είχαμε θέσει τη βάση και για το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα και για τη διαδικασία της απολιγνιτοποίησης με συγκεκριμένους στόχους και συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως και για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Το ερώτημα που τίθεται σε εσάς είναι γιατί εσείς δεν έχετε κάνει κάτι μέχρι τώρα. Αφού αλλάζετε και τον σχεδιασμό -τον κάνετε πιο αισιόδοξο- πρέπει να είναι λοιπόν και πιο καλά στηριγμένος.
Αναφερθήκατε, όμως, σε έλλειψη σχεδιασμού από την περιφέρεια και από τις περιοχές αυτές. Κάνετε λάθος. Το πρώτο που πρέπει να σας διευκρινίσουμε ρητά είναι ότι το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης δεν είναι μόνο για δημόσια έργα. Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης είναι για να δημιουργηθεί μια νέα επιχειρηματικότητα και μια νέα εργασία στις λιγνιτικές περιοχές όχι για να κάνουμε μόνο δημόσιες υποδομές, αλλά γιατί πρέπει το 45% του τοπικού ακαθάριστου προϊόντος να αντικατασταθεί στη Δυτική Μακεδονία από τον λιγνίτη σε άλλες οικονομικές μορφές.
Ποιος σας είπε, λοιπόν, ότι πρέπει να βρείτε έτοιμες μελέτες για έργα; Και πολύ περισσότερο όταν είναι συγκεκριμένο το ΦΕΚ το οποίο έχει δημοσιευθεί για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, που υπάρχει ήδη στο «Πράσινο Ταμείο», και λέει ποια έργα χρηματοδοτούνται.
Λέει, λοιπόν, παραδείγματος χάρη: «Εκπόνηση λεπτομερούς αναπτυξιακού σχεδίου σε επιχειρησιακό επίπεδο από τον Δήμο Μεγαλόπολης». Γιατί δεν προκηρύσσετε, λοιπόν, κάποια λεφτά από αυτά να κάνει ο Δήμος Μεγαλόπολης ένα σχέδιο για τη Δίκαιη Μετάβαση που δεν έχει; Αυτό πρέπει να ωριμάσει; Πρέπει απλά να κάνετε την προκήρυξη.
Δεύτερον, προτείνει την επένδυση επεξεργασίας λυματολάσπης από μονάδες επεξεργασίας λυμάτων στη Δυτική Μακεδονία. Γιατί δεν προκηρύσσετε το μέτρο στο «Πράσινο Ταμείο»; Είναι γραμμένο. Το έργο είναι συγκεκριμένο. Δεν είναι φαντασιακό.
Τρίτον, προτείνει τη στήριξη επιχειρήσεων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε συνεργασία με ερευνητικά κέντρα. Γιατί δεν τα κάνουμε αυτά; Ενώ έχει ερευνητικά κέντρα η Δυτική Μακεδονία, γιατί δεν τα προκηρύσσετε; Σας ρωτάμε για το μέτρο που αφορά τη δημιουργία επιχειρήσεων.
Επίσης, προτείνει τη χρηματοδότηση μελετών βιωσιμότητας και τεχνικών ωρίμανσης έργων ενεργειακών κοινοτήτων. Είναι πάρα πολύ συγκεκριμένα, κύριε Υφυπουργέ. Είναι γραμμένα σε ΦΕΚ. Δεν είναι πουθενά υποθετικά. Συγκεκριμένα, τα ζήτησε η περιοχή. Κάναμε δημόσιο διάλογο ενάμιση χρόνο για να βγούνε δύο νομοθετικές πρωτοβουλίες και μία υπουργική απόφαση. Και τα έχετε συγκεκριμένα.
Και ερχόμαστε, τώρα, επιπλέον στο εξής: Μας αναφέρατε ότι θα χρηματοδοτηθούν έργα στην περιοχή με τα 130.000.000. Μα, αυτό είναι υποχρέωσή της ΔΕΗ, κύριε Υπουργέ. Δεν είναι κάτι που κάνει η πολιτεία. Είναι το λιγνιτόσημο. Προφανώς και είναι υποχρέωση της ΔΕΗ να χρηματοδοτήσει τα έργα αυτά στην περιοχή. Εμείς, όμως, ρωτάμε τι θα κάνει η πολιτεία.
Έχετε πόρους. Καλώς είπατε ότι και το 2019 θα βάλετε άλλα 30.000.000 ευρώ. Καλά κάνετε και συνεχίζετε στον δρόμο το δικό μας. Δεν θα τα βάζετε, όμως, για να μένουν σε ένα ταμείο. Πρέπει να τα βάζετε στην περιοχή, να επενδύονται σε νέες επιχειρήσεις, σε νέα επιχειρηματικότητα, σε νέα εργασία. Η Δίκαιη Μετάβαση είναι θέσεις δουλειάς. Δεν είναι κάποια έργα τα οποία θα φανταστεί η περιφέρεια, όταν ωριμάσει. Εδώ τώρα τα πράγματα επείγουν. Η Δίκαιη Μετάβαση είναι μία πραγματικότητα. Πρέπει να μας πείτε συγκεκριμένα πώς θα γίνει η Δίκαιη Μετάβαση. Αν απλά βγάλετε έναν τίτλο «Δίκαιη Μετάβαση» μετά το 2021 να σκεφτείτε κάποια δημόσια έργα, η περιοχή θα πεθάνει. Και εμείς θέλουμε η περιοχή να ζήσει και μάλιστα να ζήσει καλύτερα απ’ ό,τι την υποχρέωσαν οι κυβερνήσεις των προηγούμενων χρόνων, διότι υπήρχαν και ελλείμματα περιβάλλοντος στην περιοχή.
Και θα σας πω κάτι πολύ συγκεκριμένο, κύριε Υφυπουργέ, για να μας απαντήσετε: Την προηγούμενη εβδομάδα οι περισσότεροι από εμάς καταθέσαμε τροπολογία στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο και είπαμε να δημιουργηθεί ειδικό κεφάλαιο στον αναπτυξιακό νόμο για τη Δίκαιη Μετάβαση Δυτικής Μακεδονίας. Για ιδιωτική επιχειρηματικότητα μιλάμε. Αν, λοιπόν, είστε τόσο καλοί οπαδοί της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, γιατί απορρίψατε την τροπολογία; Εμπίπτει στη Δίκαιη Μετάβαση, είναι στον αναπτυξιακό νόμο και θέλετε επιχειρηματικότητα. Γιατί την απορρίψατε τότε; Πότε δηλαδή θα ξεκινήσει η Δίκαιη Μετάβαση; Αυτό είναι ένα κρίσιμο ερώτημα για εμάς. Ξέρετε ότι υποβάλαμε τροπολογία; Ξέρετε ότι απορρίφθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης; Για ποιον λόγο; Εμείς περιμέναμε το Υπουργείο Περιβάλλοντος να υποβάλει τέτοια πρόταση.
Σας ευχαριστώ.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΘΩΜΑΣ: Έχουμε ανακοινώσει ότι ο συνολικός σχεδιασμός για τη Δίκαιη Μετάβαση θα γίνει με ένα συγκροτημένο master plan, στο οποίο θα συμμετέχουν τα διάφορα Υπουργεία. Έχει δεσμευτεί και ο Υπουργός και Πρωθυπουργός. Θα είναι μία εθνική υπόθεση, η οποία θα προωθηθεί από το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, από το Υπουργείο Ανάπτυξης, το Υπουργείο Εργασίας, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών και το Υπουργείο Τουρισμού.
Έχει ξεκινήσει η διαδικασία για τη διυπουργική επιτροπή. Το master plan το οποίο θα γίνει για τη Δίκαιη Ανάπτυξη θα ενισχυθεί με καινούργιους πόρους και θα κατατεθεί τον Ιούνιο το 2020.
Έχουμε πόρους για να ξεκινήσουμε διαδικασίες και να ξεκινήσουμε έργα τώρα. Είναι πόροι οι οποίοι υπάρχουν, αλλά είναι και αυτοί που έχετε στο «Πράσινο Ταμείο και αυτούς που θα βάλουμε φέτος και τα 130.000.000 που θα πάρουμε από τη ΔΕΗ. Και χρειάζεται πρωτοβουλία του Υπουργείου για να τα δώσει η ΔΕΗ χωρίς να συγκληθούν οι επιτροπές. Αυτό κάνουμε. Και αυτό δεν είχε γίνει για πέντε χρόνια. Αυτά τα χρήματα θα ξεκινήσουν να υλοποιούνται τώρα.
Αυτόν τον ευρύτερο σχεδιασμό, ο οποίος θα έχει και χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από το καινούργιο ΕΣΠΑ -θα έχει αυξημένους πόρους- θα τον συζητήσουμε μαζί με τα θεσμικά όργανα και με τις περιφέρειες που πλήττονται. Έχουμε ξεκινήσει διαδικασία διαβούλευσης και στη Δυτική Μακεδονία και στη Μεγαλούπολη και στην Πελοπόννησο, ούτως ώστε να έχουμε ένα ολοκληρωμένο και καινούργιο σχέδιο, το οποίο θα έχει πολλές πτυχές. Δεν θα έχει μόνο το θέμα του Υπουργείου Οικονομικών και Ανάπτυξης, αλλά και θέματα του Υπουργείου Εργασίας για την επανεκπαίδευση ανθρώπων και θέματα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, τα οποία θα κατατεθούν το 2020, ούτως ώστε να έχουμε μπροστά μας μια δεκαετία υλοποίησης. Το σχέδιο αυτό εκπονείται ήδη και αναπροσαρμόζεται σε μία απολιγνιτοποίηση, η οποία θα γίνει σε ορισμένα μέρη πιο γρήγορα με καινούργιους όρους.
Το γεγονός ότι οι προτάσεις σας δεν μπήκαν στον παρόντα αναπτυξιακό νόμο δεν σημαίνει ότι πολλά από τα πράγματα τα οποία έχετε θέσει δεν θα είναι κομμάτι του ευρύτερου σχεδιασμού που θα γίνει και θα κατατεθεί μετά από διαβούλευση με τους θεσμικούς εκπροσώπους των περιοχών το 2020.
Ευχαριστώ.